Gingivitis ve parodontitis ağızda oluşan mukoza hastalıklarıdır. Bunlar parodontal doku sahasının dışına çıkarsa ve bütün mukozayı ilgilendirirse, bu durumda bir somatitis’ten bahsedilir. Bu iltihap durumu mevcut diş protezi sahası ile sınırlı ise bu stomatitis prothetica olarak tanımlanır. Bu bağlamda belirli protez diş malzemelerinin lokal alerjik tepkileri de düşünülmelidir.

Soor mukozanın bir mantar enfeksiyonudur. Hastalık geçirici ise Candida albicans’dır, bu da her ağız boşluğunda bulunabilen bir mantardır. Bu hastalık sonucu mukoza kaplamalarında kırılmalar söz konusu olursa her zaman bağışıklık sisteminin zayıflaması ile yürüyen temel hastalıklar düşünülmelidir (örneğin AİDS, lökemi).

Epulis diş yatağından dışarı çıkan bir dokudur. Rengi kan damarı payına göre soluk pembeden koyu kırmızıya kadar olabilir. Tedavisi ortadan kaldırmakla yapılır (eksizyon). Epulis rezitif eğilimlidir, ancak kendiliğinden de geri çekilebilir.

Leukoplakia mukozanın silinemeyen beyaz renkteki değişikliğidir, bu hastalık diğer bir hastalığa bağlanamaz. Durumuna (dil, yanak, damak vs.) ve üst yüzey özelliğine bağlı olarak leukoplakia dejenere olabilir. Bu nedenle de kanser öncüsü bir hastalık olarak nitelenir (kanserin ön kademeleri). Deneme eksizyonu ile risk derecesi açıklığa kavuşturulur.

Aphthe’ler ağızda çok ağrı yapan, mahallen sınırlı ve iltihaplı mukoza değişiklikleridir. Bunlar mercimek büyüklüğünde, yuvarlak ve kırmızı kenarlı beyaz bir leke olarak ortaya çıkar. Sebepleri ise genelde bilinmemektedir.

Bir Rhagad (çatlak (cheilosis) veya yarık) genelde yara izi bırakmadan iyileşen bir cilt çatlağıdır, örneğin dudaklarda ve ağız açılarında. Bunlar nemlenir ve ağzın açılması esnasında her zaman tekrar çatlar. Bunlar hatalı zorlamalar veya sağlık rahatsızlıklarından dolayı (yetersizlik veya mantar hastalıkları, enfeksiyonlar) ortaya çıkar.
 Diş hekimliği açısından sık sık görülen nedenler örneğin aşınmış diş dizilerinden (abrasyon) dolayı derin oturan dişler, veya kötü ve yüksekliği hatalı olan bir protez diş.

Ağız boşluğunda baskı yerleri, baskı yaraları (dekubitus) ve baskı kabarcıkları (ulkus) veya nekrozlu mukoza değişiklikleri (dokunun ölmesi) oluşabilir. Bunlara örneğin çene ortopedisi cihazları, kötü oturan protezler, bir protez parçasının hatalı ısırma ile yüklenmesi sebebiyet verebilir.

Lokal aplikasyonda (mahalli ugulamada) veya sistemli verildiğinde yan tesirler ve mukoza hasarları ortaya çıkabilir. Bununla ilgili olarak aşındırmalar, örneğin asitlerle, dezenfeksiyon maddelerle, alkohol – penol içerikli sübstanslarla söz konusu olur. Bunun yanı sıra ilaçlara bağlı yan tesirler, örneğin mukoza ulserasyonları, erozyonlar ve candida enfeksiyonu ilerletir veya sebebiyet verebilir. Ağız boşluğu sahasındaki alerji reaksiyonları bir ilaç maddesi, diş hekimliği malzemesi, ağız için mikrop öldürücüsü, keyif verici maddeleri ve kozmetik malzemeleri ile doğrudan temas etmesi ile ortaya çıkabilir. Dudaklardaki alerjik reaksiyonlar , örneğin cerahatlı şişlik ve kabarcık ve rhagad ile kendini ifade eder. Ağızdaki mukozada ise temas alerjisi kendini mukoza iltihabı, şişlikler ve iltihaplı hiperplazi ile ifade eder. İlave belirtileri ise yanma, ısınma hisleri, tad alma rahatsızlıkları ve kusma olayları olabilir.

Belirli enfeksiyon hastalıklarında ise özellikle çocuk hastalıklarında mukoza değişiklikleri ortaya çıkar. Ağız boşluğunda görülen semptomlar teşhiste değerlendirilebilir (örneğin kızamık, kızıl, suçiçeği, difteri, kabakulak, tifüs, verem, frengi hastalıkları).